Bâyezid-i Bistâmî hazretleri, bâzı talebesiyle bir yere gidiyordu.
Nihâyet daracık bir yola geldiler.
Karşıdan da bir köpek geliyordu.
Mübarek zat, durup geri çekildi.
Yol verdi hayvana.
Buna, yanındakiler bir mânâ veremediler.
İnsan, hayvandan şereflidir. Üstelik de hocamız sultân-ül ârifîndir. Buna rağmen kendi geri çekilip, yol verdi o hayvana. Sebep nedir acabâ? diye düşündüler.
Bâyezid-i Bistâmî hazretleri sordu gençlere:
– Şu köpek, lisân-ı hâli ile bize ne dedi biliyor musunuz?
– Bilmiyoruz hocam, ne dedi?
– O hayvancağız bize; (Ey Bâyezid! Sana, evliyâlık hırkasını, bana ise köpeklik postunu giydirdiler. Lâkin şunu unutma ki bunun tersi de olabilirdi) dedi. O böyle söyleyince, geri çekilip ona yol verdim, buyurdu.
Ve tembih etti:
– Onun için, birini uçarken görürseniz bile, onun fazîletine hükmetmeyin.
Gençler şaşırdı:
– Bir insanın fazîleti başka nasıl anlaşılır hocam?
Buyurdu ki:
– Bir kimse İslâmın her emrine titizlikle uyuyor, farzları yapıp haramlardan kaçıyor, Ehl-i sünnet âlimlerini de seviyorsa, fazîlet sâhibidir, ona yaklaşın. Fazîlet sâhibi olmanın ölçüsü budur. Bu iki şeyde gevşeklik varsa, bu da felâketin başlangıcı demektir.
***
Bir gün de;
– Efendim, insanlar neden ölmek istemezler? diye sordular bu zâta.
Büyük velî cevaben;
– Çünkü o insanlar dünyalarını mâmur, âhiretlerini harâb ettiler. İnsan, mâmur bir yerden harap bir yere gitmek ister mi? buyurdu.
