Erdoğan’ın talimatıyla çıkarılan kararname ile azınlık vakıflarına aitken kamu adına tescili yapılan mezarlık ve çeşmeler dahil tüm mal varlıkları iade edilecek
Hükümet, azınlık (cemaat) vakıfları ile ilgili tarihi bir karara imza attı. Başbakan Tayyip Erdoğan‘ın bu akşam gerçekleşecek farklı inanç gruplarının temsilcileri ile iftar buluşması öncesi yapılan jestle, cemaat vakıflarının 75 yıl önce el konulan veya Hazine adına tescil edilen mal varlıklarının asli sahiplerine iadesine imkan sağlandı. Dün Resmi Gazete’de yayımlanan Kanun Hükmünde Kararname ile kamu kurumları adına tescilli olan, aralarında mezarlık ve çeşmelerin de bulunduğu mal varlıkları cemaat vakıflarına devredilecek. İlgili vakıfların 12 ay içinde başvurması ve Vakıf Meclisi’nin olumlu görüşü ile iade işlemi gerçekleşecek. Hükümet attığı adımla ilk defa azınlık vakıflarına el konulan taşınmazları ile ilgili tazminat verilmesini de karara bağladı. Azınlık vakıflarına ait olmakla birlikte Hazine, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve İl Özel İdaresi adına kaydedilen veya 3. şahıslara geçen gayrimenkuller için “rayiç değeri” üzerinden değer tespiti yapılarak cemaat vakıflarına ödeme yapılacak. Ödemeyi Hazine veya Vakıflar Genel Müdürlüğü üstlenecek. Cemaat vakıflarının avukatı Kezban Hatemi düzenlemeyi, “Bu büyük devrim. Askeri vesayet sonrası atılan en büyük adımlardan biri” olarak tanımladı. Düzenleme ile cemaatlerin kiliseleri, gayrimenkulleri ve belediye kanuna aykırı olarak el konulan mezarlıklarının bile iade edileceğini aktaran Hatemi, “Öyle bir işlem ki bu; Hazine veya devlet kurumu gayrimenkulü 3. kişiye sattıysa bedeller tespit edilip cemaat vakıflarına ödeniyor. Cumhuriyet tarihinin yüz karası bir durumu ortadan kaldırmaya yönelik çok büyük adım” dedi. Hatemi, bugün Başbakan Erdoğan ile yapacakları iftar öncesi sorunlarının çözüldüğünü belirterek, şöyle dedi: “Devleti ihkak-ı hak yaptığı yani mal varlığına kendiliğinden el koyduğu vatandaşına tazminat ödeyeceğini söylüyor. Bu büyük devrimdir. Hakkın ihlalini gidermek, eşit vatandaşlık uygulamasına geçmektir. Bugün hükümetle ikinci iftarımız olacak ve ikinci iftara kalmadan sorun çözüldü.”
‘HAK MUKADDESTİR’
Geçtiğimiz yıl farklı inanç temsilcileriyle hükümet arasında düzenlenen iftara Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’ın katıldığını aktaran Hatemi, Arınç’ın anlattığı olayı şöyle aktardı: “TBMM’de, cemaatler tartışması yapılırken Sayın Başbakan’ın şöyle bir konuşma yaparak grubumuzu etkilediğini söyleyeyim. Başbakanımız, ‘Arkadaşlar, cemaatlerin vakıflarına haklarının iadesi söz konusu. Bu, gerçekten hakları değil mi?’ diye sordu. Biz de hep beraber ‘evet’ dedik. Uzman arkadaşlarımız da ‘evet haklarıdır’ dedi. O zaman Başbakanımız, ‘Hak, haklının en mukaddes malıdır. Bize düşen, onu yerine getirmektir. Bu insanlarımızın taleplerini mutlaka karşılayacağız’ dedi.” Hukuk Profesörü Dr. Hüseyin Hatemi de yayınlanan kararnamede ile ilk defa gayrimenkullere ilişkin tazminattan bahsedildiğini belirterek, “3. kişiye devredilmiş olsa da mal varlıkları için tazminat ödenecek. Bu da AİHM kararları beklenmeksizin hakkın teslimi anlamında olumlu bir gelişme. Hukukun gereği hukuk devleti tarafından gerçekleştiriyor” değerlendirmesi yaptı.
Neler iade edilecek?
Ermeni Kilisesi: 24 vakfa ait aralarında han, okul, evler de bulunan 30’dan fazla gayrimenkul kapsama giriyor. Aralarında İstanbul Eminönü’nde Selamet Han, Kumkapı Ermeni Gedikpaşa Protestan Okulu, Tuzla Kampı, Vahram Karabet Madat’ın mirası bulunuyor.
Rum Cemaati: Rum Ortodoks Cemaati’ne mensup 81 adet vakfa ait 1.000’e yakın taşınmaza el konuldu. Taşınmazlar arasında evler, işyerleri, fabrika, gece kulübü, pavyon bile bulunuyor. El konulan gayrimenkuller arasında Rum Ortodoks Cemaati’ne mensup özel şahısların da malları, Balıklı Rum Hastanesi Vakfı’na ait 157 ev, 21 apartman, 66 dükkan, Aya Yorgi Kilisesi ile Aya Dimitri ve Heybeliada Aya Triada Vakfı’na ait arsalar, evler, bağ, bahçe, okul da mevcut.
Süryani ve Keldani Katolik Cemaatlerine ait muhtelif taşınmazlara da 1936’dan sonra el konuldu.
