Merhum Başbakan Adnan Menderes ve arkadaşları idam edilişlerinin 50. yılında rahmetle anılıyor. Tarihçi yazar Mustafa Armağan, Menderes’i darağacına götüren tarihi sözlerini bir kitapta topladı…
Türkiye’yi tek parti rejiminden çıkaran Demokrat Parti (DP) lideri Merhum Adnan Menderes, 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından idam edilişinin 50 yıldönümünde anılıyor. Tarihçi yazar Mustafa Armağan, Türkiye’nin tek partili yılları ile ilgili, “Öncesi ve Sonrasıyla Tek Parti Devri” adlı kitabında Menderes’in, iktidar yıllarından Yassıada mahkemesine, bugün bile telaffuz edilirken çekinilen sözlerle demokrasiyi savunmaktan geri durmadığını kaydederek, onu idama götüren ifadelerine dikkat çekiyor.
MENDERES ATATÜRK’Ü DE ELEŞTİRDİ
Kitapta, Menderes’in idamına neden olan eleştirilerinin İsmet İnönü’nün yanı sıra Mustafa Kemal ve İttihat Terakki dönemlerini de kapsayan son 40 yılın muhasebesi olduğu vurgulanıyor. Kitapta Menderes’in Atatürk hakkında, “İstiklal Savaşı diyorsunuz. Pekala üç ayda bitebilirdi. Bunun yıllarca uzatılmasında Mustafa Kemal’in ihtirası sebeptir” dediği belirtiliyor. Kitapta Menderes’in, darbecilerin şimşeklerini üzerine çeken şu sözlerine yer veriliyor:
İPE GÖTÜREN ON KONUŞMA
¥ “İsmet Paşa, kendi zamanında, ‘Ben memleketi idare ediyorum’ diyor. O devirde bu memleketi çocuklar da idare ederdi. Çünkü herkesi susturmuş, bir tek kendisi konuşuyordu. Memleketi de böyle idare etti ve memleket seneler senesi olduğu yerde saydı.”
¥ “Uzun seneler bir fetih hakkı olarak bu memlekete sahip oldukları zannında olanlar, hayatlarının ileri devresinde ruhlarına girmiş olan bu kanaati değiştirmek imkanını bulamazlar. Kendileri Allah tarafından memur olmuş insanlardır! Telakkileri böyledir.”
İNÖNÜ’YE “GASPÇI” ELEŞTİRİSİ
¥ “Bütün seçimlerde mağlup olurlar, yine de ‘Memleket bizimledir’ derler. Hükümet işlerinde şimdiye kadar hiçbir muvaffakiyet gösterememişlerdir. Gölge etmesinler biz başka ihsan istemiyoruz.”
¥ “Siz bu rejimi devraldığınız zaman darağaçları kurdunuz. O (İnönü) zannınca bu memleketin sahibidir. Tek başına memlekete tesahüp ediyor (sahip çıkyor) ve tek başına bu memleket hakkında konuşuyor. Bunu, bu hakkı nereden alıyor? Biz sizin gibi istila veya fetih hakkına dayanarak mı geldik bu iktidara?”
¥ “Bu memleketteki zulüm devri, İsmet Paşa ile onun iktidardan düşmesiyle kapanmıştır. (İsmet Paşa) Hırsı için bu memleketi bir baştan öte başa ateşe vermek isteyen adamdır. Paşa yeter artık! Bu memleketi bizim gibi memleketin içinden gelen adamlar idare etsin.”
“MİLLETE MAL OLMAMIŞ İNKILAPLAR TASFİYE EDİLECEK”
¥ “Millete mal olmuş inkılapları muhafaza edeceğiz, millete mal olmamış inkılapları tasfiye edeceğiz.”
¥ “Türk milleti Müslümandır ve Müslüman kalacaktır. Bu memlekette din hürriyetine tecavüz etmek kimsenin haddi değildir. Hakiki Mümin ve samimi Müslüman olanlar din hürriyetinden tamamen emin olabilirler.”
“ATATÜRK DEMOKRASİYİ TAHAKKUK ETTİRMEDİ”
¥ “(İsmet Paşa) 1946’da kendisinin mebus seçilmediğini bilmiyor muydu? 4 yıl gayrımeşru devlet reisliği yaptığını İsmet Paşa bilmiyor mu? Vatandaşların haklarını iptal etmek yolunda bizzat emirler vermemiş miydi? İsmet Paşa milletvekillerini takip etmek için bütün milletvekillerinin peşlerine hafiyeler koymamış mıdır?”
¥ “Atatürk demokratik inkılabı tahakkuk ettirmemiştir (sonuca ulaştırmamıştır), yarıda bırakmıştır.”
¥“1946 Türkiye’si ile 1954 Türkiye’si arasında asır farkı değil, çağ farkı vardır.”
MENDERES VE ARKADAŞLARI BUGÜN ANILIYOR
“Demokrasi şehitleri” eski Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan, idam edilişlerinin 50. yıldönümü dolayısıyla bugün anıt mezarları başında anılacak. Demokrat Parti (DP) İstanbul İl Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, Genel Başkan Namık Kemal Zeybek’in katılımıyla “Demokrasi şehitleri” olarak adlandırılan eski Başbakan Menderes, eski Dışişleri Bakanı Zorlu ve eski Maliye Bakanı Polatkan, bugün saat 11.00’de Topkapı’daki anıt mezarda düzenlenecek törenle anılacak.
Anma töreninin ardından Dolmabahçe’deki Bezmialem Valide Sultan Camii’nde ikindi namazını müteakip mevlit okutulacak.
BBP’Lİ KILINÇ: MENDERES’İN İDAMI TÜRK DEMOKRASİSİ ADINA UTANÇ VERİCİ
Büyük Birlik Partisi (BBP) Manavgat İlçe Başkanı Ali İhsan Kılınç, halk oyu ile seçilmiş bir başbakanın askeri darbe sonrası idam edilmesinin, Türk demokrasisi adına utanç verici olduğunu söyledi. Kılınç, 27 Mayıs askeri darbesi sonrası halkın milli iradesini hiçe sayarak Adnan Menderes, Fatin Rüşdü Zorlu ve Hasan Polatkan’ı asanların kıyamete kadar demokrasi düşmanı olarak anılacağını kaydetti.
MENDERES’İN İDAMININ 50. YILINDA YASSIADA ÇIKARMASI
Bağcılar Belediyesi Adnan Menderes’in idam edilişinin 50. yıldönümünde büyük bir etkinliğe hazırlanıyor. Üç gün devam edecek etkinlikler kapsamında Yassıada’ya gezi düzenlenecek ve adanın demokrasi adası haline getirilmesi için yapılan girişimlere destek açıklamasında bulunulacak. Bağcılar Belediyesi, bugün başlayacak ve Yassıada’yı da kapsayan üç günlük bir program hazırladı. Etkinlikler kapsamında Bağcılar Meydanı’nda demokrasi nöbeti tutulacak. Programlar kapsamında Adnan Menderes’i anma ve anlama paneli gerçekleştirilecek, demokrasi meşaleleri yakılacak ve sergi açılışı yapılacak. Ayrıca, Menderes’in hayatının anlatıldığı kitapların satışının yapılacağı bir de kitap fuarı açılacak. Adnan Menderes’in ve yol arkadaşları Hasan Polatkan ile Fatin Rüştü Zorlu’nun vefatının üzerinden yarım asır geçti. Darbeyle kurulan Yüksek Adalet Divanı kararıyla 17 Eylül 1961’de idam edilen merhum Başbakan Menderes, ölmeden önce “Dirimden korkmayacaktınız, ama şimdi milletle el ele vererek Adnan Menderes’in ölüsü ebediyete kadar sizi takip edecek ve bir gün sizi silip süpürecektir” satırlarını kaleme almıştı. Demokrat Parti iktidarı döneminde ekonomi ve dış politikada birçok önemli çalışmaya imza atan Menderes’in idamından 4 yıl sonra yapılan seçimlerde, kendini Demokrat Parti’nin devamı olarak tanıtan Adalet Partisi tek başına iktidar olmuştu.
Ertuğrul Cesur / Yeni Akit
