963 öncesi, 250 milyon belge, 50 bin dosya. Türkiye tarihinin sırları günışığına çıkıyor. Polisin, 1963 öncesine ait dosyaları kamuya açılıyor. Nazım Hikmet, Sabahattin Ali soruşturmaları, Şeyh Sait, Said Nursi belgeleri, Dersim notları ulaşılabilir olacak.
Devlet sırları tozlu arşivlerden çıkıyor… Emniyet, 50 yaşını doldurmuş tüm arşivini Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’ne devretti. Yaklaşık 250 milyon belgeden oluşan 500 bini aşkın dosya, birer dijital kopyasıyla birlikte Devlet Arşivleri’ne gönderildi.
TALİMAT GENEL MÜDÜRDEN
Akşam Gazetesi’nden Soner Arıkanoğlu’nun haberine göre; Emniyet Genel Müdürü Mehmet Kılıçlar, Emniyet arşivinde bulunan 50 yaşını doldurmuş tüm dosyaların, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’ne devredilmesi talimatını verdi. Talimat üzerine harekete geçen Arşiv Dökümantasyon Daire Başkanlığı, milyonlarca dosyadan oluşan arşivde kapsamlı bir çalışma yürüttü. 50 yılı aşan 500 binden fazla dosya bulunduğu saptandı. 1 Ocak 1963’ten önce açılmış dosyalarda yaklaşık 250 milyon belge var. Tek tek tüm belgelerin, ditijital kopyası alındı, 500 bini aşkın dosya, kamyonlarla Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’ne götürüldü. Dosyalarla birlikte içlerindeki tüm belgelerin dijital birer kopyası da Devlet Arşivleri’ne verildi.
SABAHATTİN ALİ CİNAYETİ DE LİSTEDE
Arşivden çıkanlar arasında, ömrünün bir kısmını Türkiye’de cezaevinde geçirdikten sonra yurtdışına kaçan ve 1963’te Moskova’da hayatını kaybeden Nazım Hikmet Ran hakkındaki dosya da var. Emniyet, 1948’de Bulgaristan’a kaçarken olan ‘Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti’ (MİT) mensubu olduğu iddia edilen Ali Ertekin tarafından öldürülen Sabahattin Ali ile Peyami Safa gibi yakın tarihe damgasını vuran ünlü yazar, şair ve gazeteciler hakkında tuttuğu dosyaları da verdi.
NURSİ’NİN MEZARI BELGEDE VAR MI?
Devİrle birlikte, başta 1925 tarihli Şeyh Sait İsyanı olmak üzere Osmanlı’nın son ve cumhuriyetin ilk dönemlerine damgasını vuran tüm Kürt isyanlarına ilişkin polis dosyaları da Devlet Arşivleri’ne geçmiş oldu.
Devredilen dosyalar arasında, Said Nursi’ye ilişkin polis çalışmaları da var. Dosyanın, uzun sürgün yıllarının ardından 1960’da Şanlıurfa’da vefat eden ve Halil-ur Rahman Dergahı’na defnedilen Said Nursi’nin 27 Mayıs darbesinin ardından bilinmeyen bir yere taşınan kayıp mezarına ışık tutacak belgeleri içerip içermediği merak ediliyor.
DERSİM NOTLARINDAN – Emniyet ‘Ermenice ayin yaptılar’ demiş
Devlet Arşivleri’ne gönderilen bir diğer dosya ise binlerce kişinin hayatını kaybettiği Dersim İsyanı’na ilişkin. Dosya, 1937’de Dersim aşiretleriyle Ankara daki merkezi hükümet arasında yaşanan anlaşmazlıklar üzerine başlayan ve 1938’de kanlı şekilde bastırılan Dersin İsyanı’na ilişkin polisin kaleme aldığı belgelerden oluşuyor.
O dönem, polis hazırladığı dosyaya ‘Ermenice ayin’ diye bir tutanak eklemiş. Tutanakta, isyandan kısa süre önce
Dersim’de kalabalık bir cemaatin Ermenice ayin yaptığına yönelik fişleme notu var.
