Türk sinema tarihinde bir ilk olan Kemal Sunal’ın varislerine telif hakkı ödenmesi kararı Yargıtay tarafından onandı.
Kemal Sunal filmleri için telif verilmesi şeklindeki mahkeme kararı Yargıtay 11. Hukuk dairesi tarafından onandı. Sunal ailesi TV kanallarından yayınlanan her film için telif hakkı talep edebilecek.
Sunal’ın eşi Hafize Gülderel Sunal ile çocukları Ali Sunal ve Ezo Sunal ‘Düttürü Dünya’ ve ‘Yoksul’ filmlerinin yapımcısı Şerafettin Gür’e tazminat davası açmıştı. İstanbul 1. Fikri ve Sinai Haklar Hukuk Mahkemesi verdiği kararda geçen yıllar için de filmlerin sağladığı öngörülemeyen ekonomik değerlerden Gür’ün tek başına yararlanmasının hakkaniyet ve sebepsiz zenginleşme hükümlerine aykırı olduğunu belirterek Sunal ailesine 2 bin lira maddi ve 10 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar vermişti.
Mahkemenin kararını değerlendiren Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, dava dosyası içindeki bilgi, belge ve mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmadığını belirterek, İstanbul 1. Fikri ve Sinai Haklar Hukuk Mahkemesi’nin kararını onayladı. Yargıtay mahkemenin manevi tazminat kararını ise yerinde görmeyerek reddetti. Böylece mahkemenin verdiği karar kesinleşmiş oldu.
Bu karar ile birlikte Sunal ailesinin ünlü komedyenin filmlerinin yeni gösterimlerinden de telif alabilecek.
YARGITAY’IN KEMAL SUNAL KARARINDAN YEŞİLÇAM’IN TÜM OYUNCULARI YARARLANACAK
1995 ÖNCESİNDE YAPILMIŞ FİLMLERDE ROL ALAN TÜM SANATÇILAR 3 KAT TAZMİNAT TALEP EDEBİLECEK
İstanbul 1. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi, 2010 yılında verdiği kararda icracı sanatçıların, 1995 öncesi yapımı gerçekleştirilen sinema eserleri üzerinde telif hakları bulunduğu kararını verdi. Yargıtay da bu kararı yeni onadı. Bu kararla Kemal Sunal ailesi, Kemal Sunal’ın filmlerinin yeni gösterimlerinden telif alabilecek.
Yargıtay’ın Türk sinema tarihinde devrim yapacak kararını değerlendiren fikri mülkiyet alanındaki en önemli isimlerden Avukat Dr. Cahit Suluk, “Bir dönemin ünlü Yeşilçam oyuncuları, artık sefalet içinde hayata veda etmeyecek” dedi.
Bu kararla Sunal ailesi ve tüm Yeşilçam oyuncuları, oynadıkları filmlerinin yeni gösterimlerinden telif alabileceklerini belirten Av. Dr. Cahit Suluk, bundan sonra Yeşilçam ve sinema dünyasında yaşanacak gelişmeler hakkında şu bilgileri verdi:
BUNDAN SONRA NE OLACAK?
“Yargıtay’ın bu içtihadına göre artık 12 Haziran 1995 öncesi sinema eserleri üzerinde icracı sanatçıların telif hakkı vardır. İcracı sanatçıların izni olmaksızın eser sahibi konumundaki yapımcı firma, bu eserleri televizyonlara satamaz, internete koyamaz, CD ve DVD gibi taşıyıcı materyallerle çoğaltamaz ve akıllı cep telefonu gibi materyallerle kullanıma sunamaz. Özetle, bundan sonra yapımcı firmalar, 1995 öncesi filmleri, kullanıma sürmeden önce söz konusu filmde rol alan oyunculardan izin almak zorundadır. Sadece başrol oyuncusundan izin almak yeterli değil; yapımda rol alanların tamamından izin alması gerekmektedir.
Aksi halde yapımcı ya da ondan hakları devralan kişiler, kendilerine karşı açılacak hukuk davalarında üç katı tazminat ödemek zorunda kalacak. Ayrıca haklarında savcılık şikâyeti yapıldığı takdirde hapis ve para cezaları gündeme gelecektir.
ON YEDİ YILLIK KULLANIMLAR NE OLACAK?
Yapımcı firmalar, FSEK Ek Madde 2’ye dayanarak bugüne kadar serbestçe 1995 öncesi filmleri ticari olarak değerlendiriyordu. Ama Yargıtay’ın kararı ile bu değerlendirmenin bir telif ihlali olduğu tespiti yapıldı. Yani aslında yapımcı firmalar, hakları olmayan paraları kazanmış oldular. Acaba geçmişe dönük olarak 17 yıllık (1995-2012) dönem için icracı sanatçılar yapımcı firmalardan telif hakkı talep edebilecek mi?
Yargıtay bu gibi hallerde ihtar ya da dava tarihini esas alıyor. Sözgelimi, 1989 yapımı bir filmde rol alan sanatçı, haklarının ihlal edildiğini yapımcı firmaya 2010 yılında ihtar etmiş olsun. Olumsuz yanıt alan sanatçı, 2012’de dava açtıysa 2010 yılından itibaren 3 katı tazminat talep edebilecek ama 1989’dan itibaren kendisine tazminat ödenmesini isteyemeyecek. Yargıtay’ın bugüne kadarki uygulamaları bu yöndedir.
Son olarak belirtmeliyim ki, Yargıtay’ın Kemal Sunal Kararı, büyük bir tartışma başlatacağı gibi, tartışmaya da açık bir karardır.”
BUGÜNE NASIL GELİNDİ?
Av. Dr. Cahit Suluk, bugüne kadar yaşanan süreci şöyle özetledi:
“Bilindiği üzere ülkemizde telif hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) ile düzenlenmiştir. 1951 tarihli FSEK bugüne kadar 6 kez değişti; şimdi yedinci değişikliğin hazırlıkları sürüyor.
1995 öncesinde sinema eser sahipleri, film yapımcısı firmaydı. 1995 yılında bu kural değişti. Gerek 1995 gerekse 2001 değişikliği ile FSEK’in Ek Madde 2’de önemli bir değişiklik yapıldı. Yürürlükteki yasamıza göre; “bu Kanunun (FSEK) sinema eseri sahipliği ile ilgili hükümleri, 4110 sayılı Kanununun yürürlüğe girdiği 12.6.1995 tarihinden sonra yapımına başlanan sinema eserlerine uygulanır”. Böylece belirtilen tarihten önce yapılmış ya da yapımına başlanmış filmler üzerindeki eser sahibi film yapımcısıdır. Ama bu tarihten sonra yapımına başlanmış filmler üzerindeki eser sahipleri şu kişilerdir: a) Yönetmen, b) Özgün müzik bestecisi, c) Senaryo yazarı ve diyalog yazarı, d) Eğer eser, canlandırma tekniği ile yapılmışsa animatör. Bu kişiler sinema eserinin birlikte sahibidir.
Bir sinema eserinde pek çok oyuncu/icracı rol alıyor. 1995 yılında icracı sanatçılara, icraları üzerinde birtakım telif hakları verildi. Buna bağlantılı haklar denir. Bu nedenle icracı sanatçının izni olmadan ilgili eser çoğaltılamaz, yayılamaz, işlenemez, umuma iletilemez ve temsil edilemez.
Az önce belirttiğim üzere 1995 değişikliği yapılırken 12 Haziran 1995 tarihinden önce yapılan ya da yapımına başlanan sinema eserleri üzerindeki
ESER SAHİPLİĞİ, yapımcı firmaya verilmiştir. Dolayısıyla önceki tarihli bu eserler üzerinde yönetmen, senarist gibi kişilerin herhangi bir mali hakkı yoktur. Buna karşılık 1995 yılında FSEK’te
BAĞLANTILI HAKLAR düzenlenirken hiçbir zaman sınırlamasına yer verilmemiştir. İşte burada 1995 öncesi sinema eserlerinde rol alan oyuncuların/icracıların, bağlantılı hakka sahip olup olmadığı sorusu akla geliyor. Konu Kemal Sunal’ın mirasçıları tarafından 2006 yılında mahkemeye taşındı.
İstanbul 1. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi, 2010 yılında verdiği kararda icracı sanatçıların, 1995 öncesi yapımı gerçekleştirilen sinema eserleri üzerinde telif hakları olduğu kararını verdi. Yargıtay da bu kararı yeni onadı.”
